Jacob van Lennep — Dichter in de 19de eeuw

Aan de hand van beelden, smaken en muziek wil ik de 19deeeuw tot leven wekken. In deze serie komt de 19deeeuw door middel van tekst tot leven. Met de prachtigste gedichten uit de Nederlandse poëzie.

Jacob van Lennep werd geboren aan de Keizersgracht in Amsterdam op 24 maart 1802. Hij stierf in Oosterbeek op 25 augustus 1868. Jacob van Lennep was het eerste kind van David Jacob van Lennep en Cornelia Christina van Orsoy. De familie van Lennep was rijk geworden met de handel in waardevol textiel. De familie van Lennep huwde op stand met andere stadselite zoals de families Six en Trip.

Jacob van Lennep was naast schrijver en taalkundige ook politicus en komt veelvuldig voor in de Nederlandse geschiedenis. Hij wordt beroemd door zijn historische romans Ferdinand Huyck en De roos van Dekama. Daarnaast schrijft hij toneelstukken, gedichten, historische en taalkundige werken.

Zelf was hij als jonge jongen ook geïnteresseerd in de vaderlandse geschiedenis en dit werd gevoed door zijn vader die hem bijvoorbeeld als 5 jarige jongen meenam naar een opvoering van de Gijsbreght van Amstel van Joost van den Vondel in de Stadsschouwburg. Deze opvoering maakte veel indruk op de jonge Jacob van Lennep.

Voetreis door Nederland

Van Lennep studeerde rechten in Leiden en verwekte in die tijd op twintig jarige leeftijd een kind bij een adelijke vriendin Geertrui Elisabeth Tulle. Het kind werd door een min grootgebracht. Een jaar later vertrok Jacob van Lennep samen met zijn studiegenoot Dirk van Hogendorp voor een voetreis door de Noordelijke Nederlanden. Een prachtig reisverslag dat in 2018 is bezorgd door Marita Mathijsen en Geert Mak onder de titel “De zomer van 1823”.

Huwelijk

Een jaar later studeerde Jacob van Lennep af en trouwde met de tien jaar oudere jonkvrouw Henriëtte Sophia Wilhelmina Röell. Henriëtte was de dochter van de Minister van Staat, baron Willem Frederik Röell. Hoewel van Lennep zelf niet van adel is, trouwt het paar en vestigden zij zich in Amsterdam. Samen krijgen ze 1 dochter en 5 zonen.

Opmerkelijk is het, hoe de kortzichtige mens dikwerf
angsten koestert over denkbeeldige gevaren
en de bestaande over ‘t hoofd ziet.

Van Lennep werd in 1829 benoemd tot rijksadvocaat. Een jaar later verhuisde hij naar de Keizersgracht in Amsterdam waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen. In 1840 werd er door hem een duinwaterleiding opgericht tussen Bloemendaal en Amsterdam. Hieruit zou de Amsterdamse Duinwater-Maatschappij uit ontstaan. Van 1853 tot 1856 was Jacob lid van de Tweede Kamer voor de conservatieven.

Portretschilderij van Jacob van Lennep door J.A. Kruseman (1838)

Uitgever

Ook gaf Jacob van Lennep verschillende boeken uit. Waaronder de eerste druk van Max Havelaar van Multatuli in 1860. Van Lennep maakte er een dure editie van en zwakte de politieke boodschap af door plaatnamen en jaartallen te vervangen door puntjes. Multatuli was woedend omdat hij met zijn boek een aanklacht voor de massa had geschreven. Multatuli spande een rechtszaak aan maar verloor deze.

In 1868 op 66 jarige leeftijd overlijdt hij onverwacht tijdens een wandeltocht in Oosterbeek waar hij ook is begraven op de Oude Begraafplaats. Zijn grafmonument is een rijksmonument.

Onderstaand gedicht werd na zijn dood gepubliceerd in 1872.

Zaagt ge immermeer?

Zaagt ge immermeer, op d’Oceaan gevaren,
Als de avondzon in ‘t koelend nat verzonk,
De zeemeermin zich wieglen op de baren,
Wijl ‘t deinend goud haar groene vlecht doorblonk?
Zaagt ge immermeer, in ‘t somber woud verloren,
Een droeve geest, die, ‘t stille graf ontsneld,
Aan berg en bos haar weegeklag deed horen,
Zolang de nacht haar schaduw spreidde op ‘t veld?
Zaagt ge immermeer, als nevels de aard omhingen,
Het elvenheir langs braambos en struweel
Met zoet geluid op vlindervlerken springen?
Zaagt gij dit al? – dan zaagt gij bliksems veel. –

Jacob van Lennep

Bekijk de televisieserie “De zomer van 1823” Gemaakt door Geert Mak en Theo Uittenbogaard.

Lees meer van de serie “Dichter in de 19de eeuw”. Herman GorterFrederik van EedenNicolaas BeetsWillem Kloos, Multatuli en A.C.W. Staring.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is logo-paulowna-01-4-1024x274.png
Dit artikel is onderdeel van www.paulowna.eu